10.Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi / Soruları

İnsanların toplum halinde yaşamaları, birbirleri karşısında duruma göre sayılamayacak kadar haklar ve sorumluluklar doğurur. “Temel insan hakları” diye anılan ve çağımızda büyük bir önem verilen hakların, zamanımızın bir keşfiymiş gibi ortaya konması kesinlikle yanlış ve yanıltıcıdır. Esasen bütün ilahî dinler, bu hakların önemini ifade etmiştir. Yaşama hakkı, kişilerin şahsiyet ve onurlarının korunması, özel hayatın gizliliği, din ve vicdan hürriyeti gibi temel insan hakları olarak sunulanların dışında İslâm dini vatandaşlık, sığınma, ikamet, seyahat ve güvenlikle ilgili haklar; öğrenme, bilgi edinme, haber alma, düşünce ve ifade hürriyeti, seçme ve seçilme, örgütlenme, kanun karşısında eşitlik gibi sosyal ve siyasî haklar; mülk edinme, çalışma, tasarruf ve harcama gibi ekonomik haklar konusunda da düzenlemeler getirmiştir.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Kur’an-ı Kerim’in Allah (c.c.) tarafından Hz. Muhammed’e (s.a.v.) indirilmesinden ve İslam dininin Arabistan’ın her tarafına yayılmasından sonra Arap âleminde her konuda olduğu gibi edebiyat ve şiir alanında da bir nevi devrim meydana gelmiştir. Karahanlılar dönemiyle (XI. yüzyıl) İslamiyet’in etkisi altına giren edebiyatımızda “Kutadgu Bilig” ve “Divan-ı Lügati’t-Türk” ilk akla gelen iki eserdir. İslami Türk edebiyatının en eski örneği olan Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib tarafından manzum olarak Türkçe yazılmıştır. Karahanlılar döneminde birçok dinî edebî eser de verilmiştir. Edib Ahmed’in Atabetü’l-Hakayık, Ahmed Yesevi’nin Divan-ı Hikmet ve Rabguzi’nin Kısasu’l-Enbiya isimli eserleri de bunlar arasındadır. Atabetü’l-Hakayık’ta Kur’an ayetleri ile Hz. Peygamber’in hadislerinden yararlanılarak ortaya konulan ahlaki öğütler yer alır.

Parçada verilen bilgilerden;

I. İslam kültür ve medeniyetinin birinci kaynağı Kur’an ve hadislerdir.

II. İslam dini, inanç ve ibadetler yanında ahlak kuralları da koymuştur.

III. İslam kültür ve medeniyeti edebi eserlerimize de etki etmiştir.

İfadelerinden hangisi/hangileri çıkarılamaz?

“Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın, parçalanmayın. Allah’ın size olan nimetini hatırlayın: Hani siz birbirinize düşman kişiler idiniz de O, gönüllerinizi birleştirmişti ve O’nun nimeti sayesinde kardeş olmuştunuz. Yine siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan sizi O kurtarmıştı. İşte Allah size ayetlerini böyle açıklar ki doğru yolu bulasınız.”

(Âl-i İmrân suresi, 103. ayet.)

Verilen ayette altı çizili sözle asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

(I) İslam’da sosyal dayanışma vazgeçilmez bir ahlak kaidesi olarak kabul edilmiştir. (II) Müslümanın, başta komşuları olmak üzere toplumdaki diğer insanlara karşı ilgisiz ve duyarsız kalmaması önemli bir dinî değerdir. (III) İlim ve fazilet açısından insanlar arasında farklar bulunmaktadır. (IV) Yaşama şartları bakımından da geçim ve kazanç yönünden de insanlar arasında farklılıklar vardır. (V) İnananlar, veren el olmaya ve sahip olduğu varlıkları diğer insanlarla paylaşmaya teşvik edilmiş ve bu konuda bazı zorunlu yükümlülükler getirilmiştir.

Paragrafta yer alan hangi cümle paragrafın akışını bozmaktadır?

İslam dininde sadece kadın tarafından işlenen ve nesilden nesile geçen bir asli günah anlayışı yoktur. Kur’an-ı Kerim Hz. Âdem ile Havva’nın şeytan tarafından müştereken kandırıldığından bahseder. Kur’an-ı Kerim’in açık ifadesine göre Hz. Âdem’i aldatan ve onun cennetten çıkmasına sebep olan eşi Havva değil şeytandır. Hatta bazı ayetlerde suç sadece Âdem’e yüklenmiştir. Dolayısıyla kadın, uzak durulması gereken bir varlık olarak görülmez. Bu yaklaşım kadın-erkek ilişkisini sağlıklı bir zemine oturtmak bakımından önemlidir. Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın (c.c.), insanları daha huzurlu ve mutlu bir hayat sürmeleri için çift yarattığı vurgusu vardır. Ancak huzurlu ve mutlu bir hayat sürebilmek için bu birlikteliğin temiz ve meşru bir zeminde olması gerekir. Bu sebeple İslam bir taraftan evlenmeye teşvik ederken öte taraftan meşru olmayan ilişkileri şiddetle kınar ve yasaklar.

Paragrafa göre;

I. İnsanın huzur bulması için kendi cinsinden eşler yaratılmıştır.

II. İslam dini zinayı ve zinaya götüren yolları tamamen yasaklamıştır.

III. İnsan nesline asli günah Havva’dan değil, Hz. Âdem’den geçmektedir.

İfadelerinden hangisi/hangileri doğrudur?

Sosyal adaletin yokluğu toplumsal dengeyi bozduğu gibi sosyal sınıflar arasında mücadelelere yol açmakta, istikrarı ve sürekliliği kesintiye uğratmaktadır. İnsanlar arasında sosyal adaletin sağlanması denilince, bundan herkesin eşit kılınacağı anlamı çıkarılmamalıdır. Adalet kavramının eşitlik kavramıyla ilişkisi vardır. Hatta birçok yerde adalet, eşitlik olarak kabul edilir. Ancak aynı anlamlarda kullanılamaz ve kullanılmamalıdır. Çalışan ile çalışmayanı, tembel ile çalışkanı eşit olarak görmek adaletsizlik olur. Bu durum çalışanın azmini ve şevkini kırar ve üretim düşüklüğüne neden olur.

Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Selimiye Camii’ni gezen Ömer ve Osman adlı arkadaşlar bu eser hakkında bilgi almak için orada bulunan bir yaşlı ile sohbet etmeye başlamışlardır. Yaşlı amca onlara şu bilgileri vermiştir:

(I) İslam’ın düşünce yapısı, İslam mimarisinin oluşmasında da rol oynamıştır.

(II) İslam mimarisinin başlangıcı İslam’ın ilk yıllarına, Hz. Peygamber dönemine dayanır.

(III) Peygamber Efendimiz hicret esnasında Kuba’da ve daha sonra Medine’de mescit inşa etmiştir.

(IV) İslam medeniyeti cami, mescit, medrese, han vb. yapılar ile sadece mimaride eserler vermiştir.

(V) Mimar Sinan’ın “ustalık eserim” dediği Selimiye Camii, II. Selim adına Edirne’de inşa edilmiştir.

Ömer, yaşlı amcanın verdiği bilgilerden birinin yanlış olduğunu düşündüğü için itiraz etmiştir. Ömer kaç numaralı bilgiye itiraz etmiştir?

Kâinatta hiçbir varlık insanın rakibi ve düşmanı değildir. Bu sebeple gereksiz yere onlara zarar vermek ve onların nesillerini yok etmek dolaylı olarak insanın kendisine zarar vermesi anlamına gelmektedir. Allah (c.c.) evreni belli bir düzen ve ahenk içerisinde yaratmıştır. Bu düzen ve ahengin korunması konusunda insanoğlu uyarılmıştır. Aksi takdirde sadece buna sebebiyet verenler değil tüm insanlığı tehlikeye atan sonuçlar ortaya çıkacaktır.

Parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

İlkokul 3. sınıf öğrencisi Emrah ders kitabında yer alan etkinliği yapmak için annesinden yardım istemiştir. Birinci soru “Anne veya babanız küçükken neleri severek yaparmış?” şeklindedir. Emrah’ın annesi Hatice Hanım küçükken; çamurdan heykel yapmayı, deniz kenarında kumdan cami yapmayı, müzik eseri seslendirmeyi, kâğıda baskı veya ebru yapmayı, hat eserlerini incelemeyi ve minyatür müzelerini gezmeyi sevdiğini söylemiştir.

Hatice Hanım’ın küçüklüğünde severek yaptığı şeylerden hangisi İslam kültür ve medeniyetinde gelişen sanat alanlarından değildir?

Sosyal adalet, İslam’ın öngördüğü temel toplumsal hedeflerin başında gelir. Ahlaka dayalı adaletli bir toplum düzeni fikri üzerinde durulan konulardan biridir. İslam; insanın kendisi, diğer insanlar ve devletle olan ilişkilerini bütüncül bir anlayış içinde düzenlemiştir. İnsanın yaratılışından kaynaklanan kabiliyet farklılıklarını dikkate alır. İslam dini, bir yandan kişinin hırs ve arzularının toplum aleyhine azgınlaşmasını yasaklarken, diğer yandan da kişinin beceri ve yeteneklerinin gelişmesinin baskı altına alınmasını zulüm olarak görür.

Paragrafla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Topluma karşı sorumluluklarımızın başında insan haklarına saygı göstermek gelir. Bu saygının gereği olarak insanlara zarar verecek söz ve davranışlardan uzak durmamız gerekir. İslam dini, fert ve toplum haklarına yönelik bütün ihlalleri yasaklamıştır. İnsanların düşünce ve ifade özgürlüğünü güvence altına alan İslam; gerginliğe, anlaşmazlığa sebep olacak işler yapılmasını, insanların serbest düşüncelerine karşı baskı kurulmasını da yasaklamıştır. İnsanların bir dine inanmaya zorlanması İslam’ın özüne ters düşer.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Kur’an insanları evliliğe teşvik eder, evliliğin çeşitli fayda ve hikmetlerine işaret eder ve evliliği kocanın karısına verdiği “sağlam bir teminat” olarak nitelendirir. Kur’an ayetlerinde kadının kocası, kocanın da karısı üzerinde birtakım haklarının bulunduğu bildirilmiş ancak bu hakların ne olduğu konusunda ayrıntıya girmek yerine “mâruf” ölçütü getirilmiştir. Mâruf ilâhî beyan yanında, İslâm toplumunun anlayış, ihtiyaç ve geleneği çerçevesinde oluşan, gerektiğinde değişen ve gelişen bir ölçüttür. Kur’an prensip itibariyle erkeklere kadınlarla iyi geçinmeyi tavsiye ederek, evlilik bağının korunmasında kocaya daha ağır bir sorumluluk yükler. Taraflar arasında geçimsizlik olduğunda da taraflara sabır ve hoşgörüyü öğütler, topluma da hakemler vasıtasıyla eşlerin arasını bulma görevi yükler. Geçinme imkânı yoksa güzellikle ayrılmayı, karşılıklı olarak haklara saygı göstermeyi ister.

Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

(I) Evliliğe adım atılırken verilecek kararlar evlilik kurumunun devamlılığı, korunması ve aile bireylerinin mutluluğu açısından önemlidir. (II) Ailede herkes görevinin bilincinde olmalı her birey görevlerini yerine getirmelidir. (III) Öncelikle eşler birbirlerine iyi davranmalı, birbirlerinin haklarını gözetmelidir. (IV) Ebeveynlerin görev ve sorumlulukları, çocuk henüz anne karnındayken başlar. (V) Çocuklar büyüklerini örnek alacakları için eşlerin birbirlerine karşı iyi davranması çocuklar için de önemlidir.

Paragraftaki hangi cümle paragrafın akışını bozmaktadır?

Her insan, bu dünyada geçim ve rahatını sağlamak için çalışmalı, çalıştığının da karşılığını almalıdır. Mal ve servet, Yüce Allah’ın, insanlara bir iyilik ve armağanıdır. Her insan çalışıp çabalayarak kısmetinin peşinde olmalıdır. İslam’da helal ve meşru yollardan elde edilen özel mülk ve servetin dokunulmazlığı vardır. Kişi kendi malı üzerinde istediği gibi tasarrufta bulunma hakkına sahiptir.

Parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

(I)İslam dini, dünyaya gelen her insan için geçerli olan bazı hakları kabul etmiştir. (II)Sadece insan olması bakımından doğuştan sahip olunan temel hak ve hürriyetler Yüce Allah’ın insana bir armağanı, bağışı ve iyiliğidir. (III)Bu haklardan olan yaşam hakkı, zarurat-ı diniye denilen temel haklar arasında güvence altına alınmıştır. (IV)İnsanlar kendi ya da başkalarının hayatını din, hukuk ve ahlak kurallarını hiçe sayarak tehlikeye atamazlar. (V)Sağlam ve sağlıklı yaşamak için her türlü önlemi almak, hastalık ve ölümcül tehlikelerden uzak durmak, sağlığı koruyucu önlemler almak, hastalık durumunda gerekli bütün tedavi yollarına başvurmak, dinî bir görev ve sorumluluktur.

Yukarıdaki hangi cümleden “İslam dini, haksız yere adam öldürmeyi de kendi canına kıymayı da hoş karşılamaz ve yasaklar.” yargısı çıkarılabilir?

İslam, Hz. Peygamber döneminde ve sonrasında dünya üzerinde hızla yayılmıştır. İslam dini yayılış sürecinde pek çok farklı kültür ve milletlerle karşılaşmıştır. Bu süreçte İslam’ın temel prensibi; kendi inanç ve ibadet dünyasıyla çatışmayan gelenek ve göreneklere dokunmamak olmuştur. Çünkü İslam bunları zenginlik olarak görür. İslam ulaştığı her coğrafyanın kültürünü etkilediği gibi o kültürlerden Müslümanlar da etkilenmiştir. Bunun sonucunda pek çok yeni sanat ve bilim dalı ortaya çıkmıştır. İslam sanatı tevhid ilkesi çerçevesinde şekillenmiştir. Bu ilkeye göre hayatın her yönünü bütünleştiren bir birlik anlayışı benimsenir. İslam, putperestliği ortadan kaldırmak için uzun yıllar mücadele ettiğinden putperestliğe dönüşe sebep olabilecek eserleri üretmemiştir. Bu sebeple daha çok soyut içeriklere yer verilmiştir.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

“Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın, parçalanmayın. Allah’ın size olan nimetini hatırlayın: Hani siz birbirinize düşman kişiler idiniz de O, gönüllerinizi birleştirmişti ve O’nun nimeti sayesinde kardeş olmuştunuz. Yine siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan sizi O kurtarmıştı. İşte Allah size ayetlerini böyle açıklar ki doğru yolu bulasınız.”

(Âl-i İmrân suresi, 103. ayet.)

“Kendilerine apaçık deliller geldikten sonra parçalanıp ayrılığa düşenler gibi olmayın. İşte bunlar için büyük bir azap vardır.” (Âl-i İmrân suresi, 105. ayet.)

Aşağıdaki atasözlerinden hangisi verilen ayetlerdeki birlik ve beraberlik vurgusuna uygun değildir?

Medeniyet; bir milletin örf, âdet, dil, din vb. unsurlarının etkisiyle oluşmuş sanat, giyim kuşam, edebiyat, mimari, müzik vb. alanları içeren, toplumların yaşamına dair geniş bir yapıdır. İslam dini de kendine özgü bir medeniyet inşa etmiştir. Kültür ise, dinî ve ahlaki eğitim ve öğretimin tesiri altında gelişen fikirler ve ideallerden oluşur. Medeniyet, insanlığın maddi yönünü temsil ederken kültür manevi yönünü temsil etmektedir. Kültürün medeniyetle münasebeti ruhun bedenle olan münasebetine benzer.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?