10.Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi / Soruları

Terbiye, Arapça bir kelime olup ıslah etmek, düzene koymak, idare etmek, eğitmek ve gözetmek anlamlarına gelir. Yüce Allah’ın isimlerinden olan “Rab” ile ilgilidir. Türkçede daha çok eğitim yoluyla amaçlanan davranışları ortaya çıkarmak anlamında kullanılır. Terbiye kelimesi dilimizde halen kullanılmakla birlikte, giderek bu kelimenin yerini eğitim kelimesi almaya başlamıştır. Dilimizde bu iki kelime birçok yerde eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ahlak eğitimi ise insanın beden, zihin ve ahlak bakımından geliştirilip olgunlaştırılmasına denir. Ahlak eğitimi ilk önce ailede başlar, okul ve toplum içerisinde devam eder.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

Hz. Mevlânâ’ya göre, toplumdaki birlik ve beraberliğin devamı için gerekli olan husus, toplum fertlerinin yardımlaşma ve dayanışma içinde olmasıdır. Çünkü birlikten ve yardımlaşmadan güç doğar, dağınıklıktan ise zaaf oluşur. Toplumun birlik, beraberlik ve huzur içinde yaşayabilmesi için gerekli olan diğer husus ise fertlerin birbirlerini anlamaya çalışmasıdır. Bazen toplumun birçok ferdi aslında aynı düşünce ve hedefte olmasına rağmen ön yargılardan kurtulamadığı için diğer insanları anlayamaz ya da yanlış anlar.

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdaki cümlelerden hangisi getirilmelidir?

• Namaz insanı güvensizlik ve yalnızlık duygularından uzaklaştırarak sağlıklı ve dengeli bir kişi hâline getirir.

• Oruç irademizi güçlendirir, sevgi ve şefkat duygularını geliştirir. Oruç ibadeti duygu yönetimidir.

• Zekât ve sadaka bencilliği törpüler ve kişiyi bencil olmaktan uzaklaştırır.

• Hac ibadeti her insanın, Allah (c.c.) katında eşit olduğu fikrini aşılayarak insanın kibirlenmesini önler.

İbadetlerle ilgili verilen ifadelere göre aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü zannın çoğu günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, birbirinizin gıybetini yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan tiksindiniz! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri çokça kabul eden ve merhameti sonsuz olandır.” (Hucurât suresi, 12. ayet.)

Aşağıdakilerden hangisi ayette altı çizili ifadeye bir örnek değildir?

I. “Kardeşine bir söz söylediğinde o sana inanırken senin ona yalan söylemiş olman ne büyük bir ihanet!” (Ebû Dâvûd, Edeb, 71.)

II. “Her kim Allah’a ve Resulüne inanıyorsa ya hayır söylesin ya da sussun.” (Buhârî, Rikâk, 23)

III. “İnsanların gizli hâllerini araştırırsan ya aralarına fesat sokmuş olursun ya da aralarında neredeyse fesat çıkmasına neden olmuş olursun.” (Ebû Dâvûd, Edeb, 37.)

IV. “Bir kişi bir başka kişinin ayıbını örterse Allah da kıyamet günü onun ayıbını örter.” (Müslim, Birr, 72.)

V. “Zandan sakının çünkü zan yalanın ta kendisidir.” (Müslim, Birr, 28.)

Verilen hadislerden hangisi/hangileri İslam ahlakında övülen davranışlar hakkındadır?

İslam ahlakının kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah’ın evrende bir denge kurduğu ve bu dengenin bozulmaması gerektiği belirtilir. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulur: “... O, dengeyi koydu, sakın dengeyi bozmayın. Adaletle hareket edin ve ölçüyü bozmayın.” (Rahmân suresi, 8-9. ayetler.) Yüce Allah İslam’ın orta yolu benimsediğini, Müslümanların da “dengeli bir ümmet” olduğunu ifade etmiştir. Kur’an-ı Kerim’de bu “… sizi dengeli (vasat) bir ümmet yaptık…” (Bakara suresi, 143. ayet.) ayetiyle dile getirilir. Dengeli ümmet “inancında, ahlakında, her türlü tutum ve davranışlarında doğruluk, dürüstlük ve adalet çizgisinde kalmayı başaran sağduyulu, ölçülü, insaflı, uyumlu nesil ve toplum” anlamına gelir.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

Ahlak kelimesi, Arapça ‘hulk’ kelimesinin çoğuludur. Hulk, ‘tabiat, mizaç, huy ve karakter’ gibi anlamlara gelir. Kur’an-ı Kerim’de ahlak kelimesi biri âdet, diğeri de ahlak manasında olmak üzere iki yerde geçmektedir. Arapçada insanın dış yapısı için ‘halk’, iç veya manevi yapısı için ‘hulk’ kelimesi kullanılır. Kavram olarak ahlak ise insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikleri, huyları ve bunların etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlarının bütünüdür.

Bu parçada ahlak ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

İslam’a göre ibadetler, kalbi kötülüklerden temizleyerek insanın şahsiyetli olmasına yardımcı olur. İnsanın kendisine olan güvenini artırır, metanet ve cesaretini güçlendirir. Ayrıca karakterini sağlamlaştırır. İbadetlerin düzenli olarak yapılması, irade terbiyesinde son derece etkilidir. Ancak ibadetin iradeye tesir edebilmesi için hem devamlı olması hem de belli bir bilinç düzeyinde (ihlas ile) yapılmış olması gerekir.

Bu parçada ibadetlerin hangi yönüne değinilmemiştir?

Aşağıdakilerden hangisi terbiye kavramının kapsamı içinde yer almaz?

(I)İslam’a göre ibadetler, kalbi kötülüklerden temizleyerek insanın şahsiyetli olmasına yardımcı olur. (II)İbadetler insanın kendisine olan güvenini artırır, metanet ve cesaretini güçlendirir. (III)İbadetlerin düzenli olarak yapılması, irade terbiyesinde son derece etkilidir. (IV)İman esasları, insan ruhunu temizlediği gibi, insanda Allah korkusu ve bilinci oluşturur. (V) Kur’an’da Yüce Allah bu konuya dikkati çekerek şöyle buyurur: “(Resulüm!) Sana vahyedilen Kitab’ı oku ve namazı kıl. Muhakkak ki namaz, hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar. Allah’ı anmak elbette (ibadetlerin) en büyüğüdür. Allah yaptıklarınızı bilir.” (Ankebût suresi, 45. ayet.)

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

Aşağıda verilen ayet ve hadislerden hangisi diğerlerinden farklıdır?

(I) İnsanın ahlaki özellikleri, terbiye sonucunda değişebilir. (II) İslam ahlak anlayışında insanın peygamberler vasıtasıyla kötülüklerden temizlenerek iyilik sahibi olacağı ifade edilmiştir. (III) Bazı ayetlerde peygamberler öğretici (muallim) olarak da vasıflandırılmıştır. (IV) İnsan, İslam ahlakının öngördüğü terbiye ile yaratılışında var olan inanma duygusuna ve güzel ahlaka yönelmiş olur. (V)Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur: “(Resulüm!) Sen yüzünü hanif olarak dine çevir. Allah’ın yaratışında değişme yoktur. İşte dosdoğru din budur; fakat insanların çoğu bilmezler.” (Rûm suresi, 30. ayet.)

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

Yüce Allah, Hz. Muhammed’i (s.a.v.) “en güzel örnek” diye nitelemiş ve Müslümanların hayatta onu rehber edinmelerini istemiştir. Kur’an ahlakıyla hareket eden Hz. Muhammed (s.a.v.) dünya ve ahiret dengesini gözetmiştir.

Altı çizili sözlerle asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdaki ayet ve hadislerden hangisi İslam ahlakında yerilen davranışlar hakkında değildir?

“İyice bilmediğin bir şeyin ardına düşme! Çünkü kulak, göz, kalp bunların hepsi yaptıklarından sorumludur.”

(İsrâ suresi, 36. ayet.)

“Her duyduğunu söylemesi kişiye yalan olarak yeter.” (Ebû Dâvûd, Edeb, 80.)

Verilen ayet ve hadiste vurgulanan asıl husus aşağıdakilerden hangisidir?

“Ey iman edenler! Erkekler diğer erkeklerle alay etmesinler; onlar kendilerinden daha hayırlı olabilirler; kadınlar da diğer kadınlarla alay etmesinler; alay edilen kadınlar edenlerden daha hayırlı olabilirler. Birbirinizi ayıplamayın, birbirinize kötü ad takmayın. İman ettikten sonra fâsıklıkla anılmak ne kötüdür! Günahlarına tövbe etmeyenler yok mu, işte zalimler onlardır. Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü zannın çoğu günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, birbirinizin gıybetini yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan tiksindiniz! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri çokça kabul eden ve merhameti sonsuz olandır.” (Hucurât suresi, 11-12. ayetler.)

Verilen ayetlere göre aşağıdakilerden hangisi olumsuz davranışlardan değildir?

(I) Ahlak, din ve hukuk gibi disiplinler, yaptıkları düzenlemelerle insan hürriyetinin sınırlarını belirlerler. (II) Varlıklar içerisinde ahlaken değerlendirmeye tabi olan, insandan başka bir varlık yoktur. (III) “Ayıp”, “günah” ve “yasak” kavramları, bir anlamda insan hürriyetinin dinî, ahlaki ve hukuki normlara göre düzenlenmesine zemin hazırlar. (IV) Ahlak, din ve hukukun düzenlemeleri sayesinde, insanların bir arada huzur içinde yaşamaları mümkün olur. (V) İnsanların barış ve huzur içerisinde yaşamaları İslam’ın temel amaçlarından biridir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

Duygular kontrol edilmeli ve aşırı tepkilerden uzak durulmalıdır. Bir atasözünde ifade edildiği gibi öfkeyle hareket etmek insana zarar getirir. Olaylar karşısında duygusuz olmak da doğru değildir. İkisi arasında ölçülü ve dengeli bir yol tutturulmalıdır. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) bir hadisi duygularda ölçülü olma konusunda son derece önemlidir: “Dostunu severken ölçülü sev, zira günün birinde düşmanın olabilir. Düşmanına da ölçülü bir şekilde buğzet, çünkü günün birinde dostun olabilir.” (Tirmizî, Birr, 60.)

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Değerler sisteminin oluşumunda hak, hukuk, sevap, günah, sabır, dürüstlük gibi ilkelerle sevgi, utanma, merhamet gibi duygular başrolü oynar. Bu değerlerden utanma duygusu, ahlakın vicdanlara yerleşmesinde önemli bir işlev görür. Utanma duygusunu kaybeden insanda, güzel ahlaka karşı duyarsızlık baş gösterir. Hz. Peygamberin; “Utanmıyorsan dilediğini yap!’’ (Buhârî, Edebü’l-Müfred, s. 597.) anlamındaki hadis-i şerifi bu bakımdan son derece anlamlıdır.

Bu parçada vurgulanan asıl husus aşağıdakilerden hangisidir?