10.Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Soruları

Allah (c.c.) verdiği maddi ve manevi nimetlerin ölçülü kullanılmasını istemekte; haddi aşıp savurganlık yapılmamasını ya da cimrilik edip söz konusu nimetlerin atıl tutulmasını yasaklamaktadır. İnsanlar; sosyal ilişkiler dâhil, hayatlarının her alanında olduğu gibi ekonomik hayatta da ölçülü ve dengeli olmalıdır. Bu nedenle israf ile cimriliğin her ikisi de yasaklanmış, iktisatlı yaşamak teşvik edilmiştir. Harcamalarda dengeli olup iktisatlı davranmanın ölçüsü ise meşru ihtiyaçlardır.

Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde yapılan bilgi yarışmasındaki bir soruda aşağıdaki ifadeler yer almaktadır. Bu ifadelere Doğru (D) ve Yanlış (Y) cevapları verilecektir. Sorunun puanlaması ise şu şekildedir: Her ifadenin Doğru (D) veya Yanlış (Y) olduğu bilinirse 20 puan verilecektir. İfadelere verilen yanlış cevap için ise 5 puan silinecektir.

• Toplum sürekli ileriye doğru bir değişim içerisine girer.

• Din ve toplumsal yapı arasındaki etkileşim sosyolojik bir gerçekliktir.

• Toplumdaki değişim çok yönlü etki ve tepkilerin meydana getirdiği bir olaydır.

• Teknik yeniliklerin artmasıyla meydana gelen değişiklikler sosyal değişime etki eder.

• Sosyal değişimlerle toplumun aldığı her türlü yeni şekil, İslam tarafından tasvip edilir.

Yukarıdaki ifadelere 10/A, 10/B, 10/C, 10/D ve 10/E sınıfları tablodaki şekilde cevap vermiştir.

Verilen cevaplara göre sınıflar bu sorudan sırasıyla kaç puan almışlardır?

(I) Kur’an insanlar arasında düşünce ayrılıklarının bulunmasını, insanın yaratılış hikmetine ve özelliklerine bağlar. (II) İslam dini, inançta ve amelde birliğe büyük önem verir. (III) Makul çizgide kalması hâlinde ayrılıkların insanlar arasında rekabete, dolayısıyla toplumun ilerlemesine ve kalkınmasına yardımcı olacağı açıktır. (IV) Ancak İslam, düşünce ayrılığının düşmanlığa dönüşmesini ve insanların kamplara ayrışmasını müsamaha ile karşılamaz. (V) İslam, toplumsal barışı tehdit eden ve eski ümmetlerde örnekleri çokça görülen çekişme hâllerini her an içerisine düşüp yanabilecekleri ateşten bir çukurun kenarında bulunmaya benzetir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

“Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın, parçalanmayın. Allah’ın size olan nimetini hatırlayın: Hani siz birbirinize düşman kişiler idiniz de O, gönüllerinizi birleştirmişti ve O’nun nimeti sayesinde kardeş olmuştunuz. Yine siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan sizi O kurtarmıştı. İşte Allah size ayetlerini böyle açıklar ki doğru yolu bulasınız.” “Kendilerine apaçık deliller geldikten sonra parçalanıp ayrılığa düşenler gibi olmayın. İşte bunlar için büyük bir azap vardır.”

(Âl-i İmrân suresi, 103 ve 105. ayetler.)

Aşağıdaki şiir örneklerinden hangisi verilen ayetlerin anlamıyla uyuşmamaktadır?

İslam toplumunda siyasi ve ekonomik olarak en çok, adil bölüşüm üzerinde durulmuştur. Neticede gelir artışı olmasa da gelir bölüşümü, her safha ve durumda mecburi olan zekât ve isteğe bağlı sadakalarla zenginlerden fakirlere doğru gelir aktarımını ifade eder olmuştur. Kur’an-ı Kerim bunu fakir ve yoksulun, zenginlerin mallarındaki hakları olarak açıklar.

Bu parçaya aşağıdakilerden hangisi en uygun başlık olur?

I. Düşünmek ve düşündüklerini söz, yazı, çizim, resim ve diğer yollarla ifade etmek insana mahsus en temel niteliklerdendir.

II. İnsanı diğer varlıklardan ayıran, düşünmek ve düşündüklerini çeşitli yollarla ifade etmek özelliğinin baskı altına alınması ve engellenmesi insan haklarına aykırıdır.

III. Düşüncelerin, başkalarının hakları çerçevesinde ifade edilebildiği, tartışılabildiği toplumlarda kargaşa hâkim olur.

IV. İnsanların özgürce düşünebildikleri bir toplumda temel hak ve özgürlüklerin varlığından bahsedilebilir.

V. Hür iradesiyle karar veren ve tercihte bulunan kişiden dinî sorumluluklarını yerine getirmesini beklemek “Dinde zorlama yoktur.” ilkesiyle çelişir.

Düşünce ve ifade özgürlüğü ile ilgili yukarıda yer alan bilgilerden hangileri doğrudur?

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde yazılı sınavda 20 puanlık “Aile bireylerinin birbirlerine karşı görevlerinden beşini maddeler hâlinde yazınız.” sorusu sorulmuştur. Yasin adlı öğrenci şu beş maddeyi yazmıştır:

I. Çocukların, anne baba üzerinde birçok hakları vardır.

II. Çocukların, anne babaya karşı sorumlulukları büyüyünce başlar.

III. Eşlerin birbirlerine karşı iyi davranması çocuklar için de önemlidir.

IV. Eşler birbirlerine iyi davranmalı, birbirlerinin haklarını gözetmelidir.

V. Anne ve babalar; çocuklarını ahlaki, insani ve dinî değerlerle donatmalıdır.

Yasin bu sorudan kaç puan alacaktır?

Sosyal değişimin çağrıştırdığı kavramların başında şunlar gelir:

I. Gelişme

II. İlerleme

III. Değişme

IV. Çözülme

V. Bütünleşme

Bu kavramlardan hangisi değer yargısı taşımayan tarafsız bir kavramdır?

“Bir kötülük gören kişi onu eliyle önlesin. Buna gücü yetmeyen diliyle karşı çıksın. Bunu da yapamayan (kötülüğe) kalben buğzetsin ki artık bu da imanın en zayıf derecesidir.” (Müslim, İman, 78.)

Bu hadiste ifade edilenler İslam’ın hangi ilkesi hakkındadır?

İslam dini; inancı, rengi, ırkı ve sosyal konumu ne olursa olsun her insanın hayatını dokunulmaz bir değer olarak kabul ederek insan hayatına yönelik her türlü saldırı ve tehlikeyi en etkili şekilde önlemeye çalışır. İslam’da insanın can güvenliğine, diğer bir ifadeyle hayat hakkına büyük önem verilmiş ve insanın hayatının dokunulmaz olduğu belirtilmiştir. İslam’da zarurat-ı diniye şeklinde ifade edilen temel değerler sıralamasında canın muhafazası önemli yer tutar. Hatta dinin, canın, aklın, neslin ve malın korunması şeklinde sıralanan beş temel ilkenin hepsinin dolaylı ya da doğrudan canın korunması ile bir ilgisinin bulunduğu söylenebilir.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Hz. Peygamber’in Medine’ye hicreti sonrasında inşa edilen Mescid-i Nebevi şehirde yaşanan hayatın merkezi haline gelmiştir. Mescid-i Nebevi, Hz. Peygamber döneminde, mabet, okul, diplomatik kabul ve görüşmelerin yapıldığı yer, hukuki, ticari ve sosyal meselelerin konuşulduğu ve görüşüldüğü önemli ve etkin bir merkez konumunda olmuştur. Hz. Muhammed (s.a.v.), Muaz b. Cebel’i (r.a.) Yemen’e gönderirken orada önce bir mescit inşa etmesini tavsiye etmiştir. Mısır’da da Hz. Ömer’in (r.a.) emriyle yeni kurulan Fustat şehrinde bir cami yaptırılmıştır. Mısır’ın sembollerinden Ezher Üniversitesi de tamamen cami etrafında oluşmuş bir üniversitedir. Emeviler döneminin sembol eserleri camiler olmuş ve camilerin verdiği ruh fethedilen yerlere taşınmıştır. Osmanlı döneminde de fethedilen beldelerde ilk iş olarak cami inşa edilmiştir.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

İslâm dini çalışmayı, yararlı iş görmeyi teşvik ettiği gibi mülkiyeti, sermaye birikimini ve artışını da meşru kabul etmiştir. Dinî metinler ve Hz. Peygamber’in uygulaması dikkatle izlendiğinde, İslâm dininin emek karşısında sermayeye bir üstünlük ve öncelik vermediği, aksine tabiatı icabı güçlü olan ve daha da güçlenmek isteyen sermaye için bazı sınırlamalar getirip emeği ön plana çıkardığı görülür. Zekât, sadaka ve infak prensibi, faiz yasağı, dilenciliğin yasaklanıp çalışmanın teşvik edilmesi, bireyin ve aile fertlerinin geçimi için çalışmasının ibadet sayılması bu yönde alınmış önlemlere örnek olarak sayılabilir.

Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Her ne kadar insanlar, çevre sorunlarını yakın bir zamanda gündeme getirdilerse de İslam’da bu bilinç Kur’an’ın ilk inen ayetlerinde dile getirilmiştir. Uluslararası düzeyde çevrenin korunmasına kapsamlı olarak yaklaşan ilk kuruluş, 1972 yılında İsveç’in başkenti Stockholm’de 133 ülkenin katılımı ile düzenlenen zirvede 5 Haziran gününü “Dünya Çevre Günü” olarak ilan etmiştir.

Bu kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?

Bankta oturmakta olan Sevda, geçmekte olan gelin arabasını arkadaşına göstererek; “Ay Elif baksana bir de ‘Evleniyoruz, mutluyuz’ yazmışlar. Evlilik mutluluğu öldürür.” dedi. Elif, arkadaşının bu düşüncesinin yanlış olduğunu belirtmek için ayetlerden örnek vermek istedi.

Aşağıdakilerden hangisi Elif’in örnek verebileceği bir ayet değildir?

(I) İslam dini, inançta ve amelde birliğe büyük önem verir. (II) İnanç alanında Allah’ın (c.c.) birliği ilkesini getirdiği gibi ibadet alanında da hac ve namaz gibi insanları bir araya toplayarak Müslümanların birliğini sağlayacak prensipler koymuş, ameli tedbirler almıştır. (III) Kur’an insanlar arasında düşünce ayrılıklarının bulunmasını, insanın yaratılış hikmetine ve özelliklerine bağlar.(IV) Makul çizgide kalması halinde ayrılıkların insanlar arasında rekabete, dolayısıyla toplumun ilerlemesine ve kalkınmasına yardımcı olacağı açıktır. (V) İslam, düşünce ayrılığının düşmanlığa dönüşmesini ve insanların kamplara ayrışmasını müsamaha ile karşılamaz.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

Müspet sosyal değişim hususunda peygamberler insanlık için en mükemmel örneklerdir. İnsanları fiilen ve zorlayarak değiştirmeye çalışmayan peygamberler, güzel yaşayışlarıyla toplumlara örnek olmuşlardır. Yaşadığı toplumda daha önceki peygamberlerin getirmiş olduğu mesajların tahrife uğramış olanlarını ıslah eden Hz. Peygamber tahrife uğramamış olanlardan tevhid inancıyla bağdaşanları almakta bir sakınca görmemiştir. Bu şekilde toplumun olumlu yönde değişimine katkı sağlamıştır.

Paragrafa göre;

I. Hz. Peygamber, sosyal değişimin toplum için müspet yönde olması için çalışmalar yapmıştır.

II. Tahrife uğramış önceki ilahi dinlerdeki tahrif edilmemiş tüm mesajlar aynen kabul edilmiştir.

III. Toplumun olumlu yönde değişmesi için gerektiğinde önceki peygamberlerin mesajları alınmıştır.

Yargılarından hangisi/hangileri doğrudur?

İslam dini güçlü bir iktisadi sistem oluşturabilmek için servetin tüketimiyle ilgili düzenlemeler yapmıştır. Hem üretim hem de tüketim aşamasında israf, İslam’ın tasvip etmediği bir davranıştır. İslam kalkınma anlayışında ihtiyaca göre üretim söz konusudur. Harcama ve tüketimde daima orta yol tavsiye edilmiştir. Ne aşırı lüks ve israfa gidilmeli ne de ihtiyaçlarda gereksiz kısıtlamalar yapılmalıdır.

Parçada asıl anlatılmak istenen konu aşağıdakilerden hangisidir?

İnsanların toplum halinde yaşamaları, birbirleri karşısında duruma göre sayılamayacak kadar haklar ve sorumluluklar doğurur. “Temel insan hakları” diye anılan ve çağımızda büyük bir önem verilen hakların, zamanımızın bir keşfiymiş gibi ortaya konması kesinlikle yanlış ve yanıltıcıdır. Esasen bütün ilahî dinler, bu hakların önemini ifade etmiştir. Yaşama hakkı, kişilerin şahsiyet ve onurlarının korunması, özel hayatın gizliliği, din ve vicdan hürriyeti gibi temel insan hakları olarak sunulanların dışında İslâm dini vatandaşlık, sığınma, ikamet, seyahat ve güvenlikle ilgili haklar; öğrenme, bilgi edinme, haber alma, düşünce ve ifade hürriyeti, seçme ve seçilme, örgütlenme, kanun karşısında eşitlik gibi sosyal ve siyasî haklar; mülk edinme, çalışma, tasarruf ve harcama gibi ekonomik haklar konusunda da düzenlemeler getirmiştir.

Paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Kur’an-ı Kerim’in Allah (c.c.) tarafından Hz. Muhammed’e (s.a.v.) indirilmesinden ve İslam dininin Arabistan’ın her tarafına yayılmasından sonra Arap âleminde her konuda olduğu gibi edebiyat ve şiir alanında da bir nevi devrim meydana gelmiştir. Karahanlılar dönemiyle (XI. yüzyıl) İslamiyet’in etkisi altına giren edebiyatımızda “Kutadgu Bilig” ve “Divan-ı Lügati’t-Türk” ilk akla gelen iki eserdir. İslami Türk edebiyatının en eski örneği olan Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib tarafından manzum olarak Türkçe yazılmıştır. Karahanlılar döneminde birçok dinî edebî eser de verilmiştir. Edib Ahmed’in Atabetü’l-Hakayık, Ahmed Yesevi’nin Divan-ı Hikmet ve Rabguzi’nin Kısasu’l-Enbiya isimli eserleri de bunlar arasındadır. Atabetü’l-Hakayık’ta Kur’an ayetleri ile Hz. Peygamber’in hadislerinden yararlanılarak ortaya konulan ahlaki öğütler yer alır.

Parçada verilen bilgilerden;

I. İslam kültür ve medeniyetinin birinci kaynağı Kur’an ve hadislerdir.

II. İslam dini, inanç ve ibadetler yanında ahlak kuralları da koymuştur.

III. İslam kültür ve medeniyeti edebi eserlerimize de etki etmiştir.

İfadelerinden hangisi/hangileri çıkarılamaz?

“Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın, parçalanmayın. Allah’ın size olan nimetini hatırlayın: Hani siz birbirinize düşman kişiler idiniz de O, gönüllerinizi birleştirmişti ve O’nun nimeti sayesinde kardeş olmuştunuz. Yine siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan sizi O kurtarmıştı. İşte Allah size ayetlerini böyle açıklar ki doğru yolu bulasınız.”

(Âl-i İmrân suresi, 103. ayet.)

Verilen ayette altı çizili sözle asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?