10.Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi / Ahlaki Tutum ve Davranışlar Soruları

(I) Toplumsal birlik insanların birbirlerine karşı tavırlarından etkilenir. (II) Tutum ve davranışlarda ölçülü olmak insanı erdeme, erdem de mutluluğa götürür. (III) Birlikte yaşayan insanların, onur kırıcı yaklaşımlardan uzak durması gerekir. (IV) Ne şekilde olursa olsun insanlarla alay etmek onları küçümsemek ve aşağılamak gibi tavırlardan kaçınılmalıdır. (V) Hiçbir gerekçe insanların hor görülüp tahkir edilmesini haklı çıkarmaz.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

İnsan doğuştan saygın bir varlıktır. Herhangi bir özelliğinden dolayı onunla alay edip eğlenmek, onun kişiliğini yaralar. İnsanları karalamak ve onlara kötü lakaplar takmak da benzer özelliğe sahip davranışlardır. Tüm bu davranışlar insanları kırıp üzdüğü gibi aynı zamanda günahtır. Allah’a (c.c.) inanan kimselere böyle davranışlar sergilemek yakışmaz. Bir kimse bu tür olumsuz davranışları terk etmezse aynı zamanda zulüm işlemiş olur.

Bu paragrafa göre;

I. İnsanları üzen davranışlar zulümdür.

II. İnsanlara kötü lakaplar takmak günahtır.

III. Olumsuz davranışları terk etmeyen kimse mümin olamaz.

İfadelerinden hangisi/hangileri doğrudur?

“…Size Rabbinizden açık bir delil gelmiştir. Artık ölçü ve tartıyı tam yapın, insanların mallarının değerini düşürmeyin, düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Eğer inananlar iseniz bunlar sizin için daha hayırlıdır.” (A’râf suresi, 85. ayet.)

“Yürüyüşünde ölçülü ol, sesini yükseltme…” (Lokmân suresi, 19. ayet.)

“Orta yolu tutunuz, amellerinizi mükemmelleştirmeye ve Allah’a yakın olmaya gayret ediniz.” (Buhârî, Rikâk, 81.)

Verilen ayetler ve hadiste asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

I. “Ey inananlar! Evlerinizden başka evlere, izin almadan, seslenip sahiplerine selam vermeden girmeyiniz…” (Nûr suresi, 27-29. ayetler.)

II. “Kim bir hata veya günah işler, sonra onu bir suçsuzun üzerine atarsa şüphesiz ağır bir iftira suçunu ve apaçık bir günahı yüklenmiş olur.” (Nisâ suresi, 112. ayet.)

III. “Onlar gaybe inanırlar, namazı dosdoğru kılarlar, kendilerine rızık olarak verdiğimizden de Allah yolunda harcarlar.” (Bakara suresi, 3. ayet.)

IV. “… Birbirinizin gıybetini yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan tiksindiniz!..” (Hucurât suresi, 12. ayet.)

V. “Kıskandığı vakit kıskanç kişinin şerrinden sabahın Rabbine sığınırım.” (Felak suresi, 5. ayet.)

Verilen ayetlerden hangisi/hangileri İslam ahlakında yerilen davranışlar hakkında değildir?

Aşağıdaki davranışlardan hangisi İslam’ın yerdiği davranışlardan değildir?

Hucurât suresi 11. ayette geçen zulüm kavramı “bir şeyi yerli yerine koymak” anlamına gelen adalet kelimesinin zıddıdır. Kur’an’a göre dinî ve insani anlamda yapılan her türlü haksızlık zulüm kavramıyla ifade edilir.

Verilen bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi zulüm olarak nitelendirilemez?

(I) Arapçada insanın dış yapısı için ‘halk’, iç veya manevi yapısı için ‘hulk’ kelimesi kullanılır.

(II) Ahlak insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikleri, huyları ve bunların etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlarının bütünüdür.

(III) Ahlak, insanda yerleşmiş bulunan bir karakter yapısına işaret etmektedir.

(IV) Varlıklar içerisinde ahlaken değerlendirmeye tabi olan, insandan başka bir varlık yoktur.

(V) Ahlak, din ve hukuk gibi disiplinler, yaptıkları düzenlemelerle insan hürriyetinin sınırlarını belirlerler.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde ahlak kavramı hakkında tanımlama yapılmıştır?

‘Bir kişi hakkında kötü düşünmek, kötü kanaate sahip olmak ve hakkında bilmeden hüküm vermek’ anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Terbiye, Arapça bir kelime olup ıslah etmek, düzene koymak, idare etmek, eğitmek ve gözetmek anlamlarına gelir. Yüce Allah’ın isimlerinden olan “Rab” ile ilgilidir. Türkçede daha çok eğitim yoluyla amaçlanan davranışları ortaya çıkarmak anlamında kullanılır. Terbiye kelimesi dilimizde halen kullanılmakla birlikte, giderek bu kelimenin yerini eğitim kelimesi almaya başlamıştır. Dilimizde bu iki kelime birçok yerde eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ahlak eğitimi ise insanın beden, zihin ve ahlak bakımından geliştirilip olgunlaştırılmasına denir. Ahlak eğitimi ilk önce ailede başlar, okul ve toplum içerisinde devam eder.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

• Namaz insanı güvensizlik ve yalnızlık duygularından uzaklaştırarak sağlıklı ve dengeli bir kişi hâline getirir.

• Oruç irademizi güçlendirir, sevgi ve şefkat duygularını geliştirir. Oruç ibadeti duygu yönetimidir.

• Zekât ve sadaka bencilliği törpüler ve kişiyi bencil olmaktan uzaklaştırır.

• Hac ibadeti her insanın, Allah (c.c.) katında eşit olduğu fikrini aşılayarak insanın kibirlenmesini önler.

İbadetlerle ilgili verilen ifadelere göre aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?

I. “Kardeşine bir söz söylediğinde o sana inanırken senin ona yalan söylemiş olman ne büyük bir ihanet!” (Ebû Dâvûd, Edeb, 71.)

II. “Her kim Allah’a ve Resulüne inanıyorsa ya hayır söylesin ya da sussun.” (Buhârî, Rikâk, 23)

III. “İnsanların gizli hâllerini araştırırsan ya aralarına fesat sokmuş olursun ya da aralarında neredeyse fesat çıkmasına neden olmuş olursun.” (Ebû Dâvûd, Edeb, 37.)

IV. “Bir kişi bir başka kişinin ayıbını örterse Allah da kıyamet günü onun ayıbını örter.” (Müslim, Birr, 72.)

V. “Zandan sakının çünkü zan yalanın ta kendisidir.” (Müslim, Birr, 28.)

Verilen hadislerden hangisi/hangileri İslam ahlakında övülen davranışlar hakkındadır?

İslam ahlakının kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah’ın evrende bir denge kurduğu ve bu dengenin bozulmaması gerektiği belirtilir. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulur: “... O, dengeyi koydu, sakın dengeyi bozmayın. Adaletle hareket edin ve ölçüyü bozmayın.” (Rahmân suresi, 8-9. ayetler.) Yüce Allah İslam’ın orta yolu benimsediğini, Müslümanların da “dengeli bir ümmet” olduğunu ifade etmiştir. Kur’an-ı Kerim’de bu “… sizi dengeli (vasat) bir ümmet yaptık…” (Bakara suresi, 143. ayet.) ayetiyle dile getirilir. Dengeli ümmet “inancında, ahlakında, her türlü tutum ve davranışlarında doğruluk, dürüstlük ve adalet çizgisinde kalmayı başaran sağduyulu, ölçülü, insaflı, uyumlu nesil ve toplum” anlamına gelir.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

Ahlak kelimesi, Arapça ‘hulk’ kelimesinin çoğuludur. Hulk, ‘tabiat, mizaç, huy ve karakter’ gibi anlamlara gelir. Kur’an-ı Kerim’de ahlak kelimesi biri âdet, diğeri de ahlak manasında olmak üzere iki yerde geçmektedir. Arapçada insanın dış yapısı için ‘halk’, iç veya manevi yapısı için ‘hulk’ kelimesi kullanılır. Kavram olarak ahlak ise insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikleri, huyları ve bunların etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlarının bütünüdür.

Bu parçada ahlak ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

İslam’a göre ibadetler, kalbi kötülüklerden temizleyerek insanın şahsiyetli olmasına yardımcı olur. İnsanın kendisine olan güvenini artırır, metanet ve cesaretini güçlendirir. Ayrıca karakterini sağlamlaştırır. İbadetlerin düzenli olarak yapılması, irade terbiyesinde son derece etkilidir. Ancak ibadetin iradeye tesir edebilmesi için hem devamlı olması hem de belli bir bilinç düzeyinde (ihlas ile) yapılmış olması gerekir.

Bu parçada ibadetlerin hangi yönüne değinilmemiştir?

Aşağıdakilerden hangisi terbiye kavramının kapsamı içinde yer almaz?

(I)İslam’a göre ibadetler, kalbi kötülüklerden temizleyerek insanın şahsiyetli olmasına yardımcı olur. (II)İbadetler insanın kendisine olan güvenini artırır, metanet ve cesaretini güçlendirir. (III)İbadetlerin düzenli olarak yapılması, irade terbiyesinde son derece etkilidir. (IV)İman esasları, insan ruhunu temizlediği gibi, insanda Allah korkusu ve bilinci oluşturur. (V) Kur’an’da Yüce Allah bu konuya dikkati çekerek şöyle buyurur: “(Resulüm!) Sana vahyedilen Kitab’ı oku ve namazı kıl. Muhakkak ki namaz, hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar. Allah’ı anmak elbette (ibadetlerin) en büyüğüdür. Allah yaptıklarınızı bilir.” (Ankebût suresi, 45. ayet.)

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

Aşağıda verilen ayet ve hadislerden hangisi diğerlerinden farklıdır?

(I) İnsanın ahlaki özellikleri, terbiye sonucunda değişebilir. (II) İslam ahlak anlayışında insanın peygamberler vasıtasıyla kötülüklerden temizlenerek iyilik sahibi olacağı ifade edilmiştir. (III) Bazı ayetlerde peygamberler öğretici (muallim) olarak da vasıflandırılmıştır. (IV) İnsan, İslam ahlakının öngördüğü terbiye ile yaratılışında var olan inanma duygusuna ve güzel ahlaka yönelmiş olur. (V)Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur: “(Resulüm!) Sen yüzünü hanif olarak dine çevir. Allah’ın yaratışında değişme yoktur. İşte dosdoğru din budur; fakat insanların çoğu bilmezler.” (Rûm suresi, 30. ayet.)

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

Yüce Allah, Hz. Muhammed’i (s.a.v.) “en güzel örnek” diye nitelemiş ve Müslümanların hayatta onu rehber edinmelerini istemiştir. Kur’an ahlakıyla hareket eden Hz. Muhammed (s.a.v.) dünya ve ahiret dengesini gözetmiştir.

Altı çizili sözlerle asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?