9.Sınıf Dil ve Anlatım Soruları

Türkiye, internet kullanımında dünya genelinin gerisinde kalırken cep telefonu kullanımından ise “pekiyi” aldı. Toplam GSM hat sayısının 53 milyon olduğu Türkiye’de 15 yaş üstü 43,5 milyon birey cep telefonu sahibi. Bütün yaş grupları arasında 18-24 yaş arası yüzde 10,7 ile en fazla günlük ortalama görüşme yapan grup olarak öne çıkıyor. Diğer yaş gruplarının ise günlük konuşma oranı yüzde 7 dolaylarında seyrediyor. SMS kullanımına bakıldığında ise 15-17 yaş grubu yüzde 48,4'le en çok SMS kullanan grup olarak öne çıkıyor.

Bu parçada, düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmuştur?

Tanzimat edebiyatında tiyatro bir okul sayılmış, halka halkın diliyle seslenerek onun eğitilmesi amaçlanmıştır. Yazılan oyunlarda sosyal eğitim ön planda tutulmuştur. Namık Kemal tiyatroya “eğlence” ile “sosyal fayda”yı birleştirerek “Tiyatro eğlencelerin en faydalısıdır.” demiştir. Bu dönem tiyatrosunda toplumda yaşanan aksaklıklar ya da tarihin ibret alınacak olayları işlenmiştir.

Bu parçada, düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmuştur?

Arnavut köyün tam karşısına rastlayan Vaniköy’ün yaslandığı tepe siyaha yakın zeytuni renkte görünmektedir. Köyün evleri de bu kara lekenin eteğinde belli belirsiz bir kara leke oluşturmaktadır. Vaniköy Camisi’nin beyaz minaresi ise bu koyu renklerle tam bir çatışma halindedir. Minarenin sulara düşen gölgesine gelince, bu da değerli taşlarla işlenmiş bir peri masalı ülkesini andırıyordur.

Bu parçada, düşünceyi geliştirme yollarından hangileri kullanılmıştır?

Öykü seçkilerinin ya da antolojilerinin birçok işlevi var. Her zaman çok değer verdim, önemli buldum onları. Hem okurlar için başka kitaplarda bulunması olanaksız bir toplam sunar; hem genç yazarlar için öykücülüğümüzün çeşitli dönemlerini derli toplu ve çeşitli renkleriyle getirir hem de hazırlayan için bir değerlendirme, dolayısıyla eleştiri fırsatı yaratırlar. Seçkiyi hazırlayanın öykü ve eleştiri anlayışını tanıma fırsatıdır bu. Hazırlayan bunun için önemlidir bence. Öte yandan, öykü seçkilerinin her zaman ilgi görüp öykü kitaplarından daha çok satıldığını da biliyoruz ki, bu da seçki hazırlamak için itici bir güç sayılabilir.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

Kimi yazarlara göre fark olmadığını biliyoruz. Bana kalırsa, kitap okuma serüveniyle ilgili bu. Bu bağlamda, yüz kitap okumuş bir genç, bir kitap okumamış bir yetişkinden daha yetişkin sayılır. Çok öykü okuyan çok düşünür, diyorum. Demek ki çok öykü okuyan bir çocuk ya da genç de öykü okumayan büyüklerinden daha çok düşünür ve kafaları daha çok çalışır.

Bu paragraf aşağıdaki sorulardan hangisine verilmiş bir yanıt olabilir?

Yazarın son romanında ele aldığı konu da, konuyu işlerken kullandığı üslup da çok başarılı. Okuru içine çeken, kendine bağlayan bir roman. Ancak olayların geçtiği Adana pek az yer tutuyor; mahalleleri, evleri, tarihi dokusu yok. İsmi var cismi yok bir Adana çıkıyor karşımıza. Bu yüzden karakterleri alıp başka bir şehre götürsek pek değişmeyecek gibi geliyor anlatılanlar, bir yerleri eksik kalmaya devam edecek. Oysa kişi ve olayları daha anlamlı hale getirebilmesi için mekansal yerleşime de önem vermesi gerekirdi.

Yukarıdaki paragrafa göre yazarın romanda gördüğü eksiklik aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Nobel Edebiyat Ödülü'nün açıklanacağı gün yaklaştıkça, yalnızca bizde değil, tüm dünyada yayınevlerinin beklentileri de gittikçe büyür. (II) Doğal olarak her yayınevi Nobel'i kendi yazarlarından birinin almasını ister. (III) Yalnızca Nobel'li yazar daha çok satacağı için değil, ödülün saygınlığı yayınevine de yansıyacağı için. (IV) Bu yılın Nobel sahibi Doris Lessing, ülkemizde tek bir yayınevinin yazarı değil. (V) Belki verimli bir yazar olduğu, belki bugüne kadar beklenen ölçüde satmadığı için çok fazla kitabı da çevrilmemiş. (VI) Çevrilenler de dört beş yayınevine bölünmüş.

Yukarıda parça iki paragrafa bölünmek istense ikinci paragraf numaralı cümlelerin hangisiyle başlar?

Gençlere çağdaş Tük öykücülüğünün bir toplamını sunmaya çalışırken, hem onlara yakın gelecek öykülerin yazarlarını ortaya çıkardım hem de iki seçkide yer alacak yaklaşık kırk öykücünün öykücülüğümüzün geniş yelpazesini olabildiğince anlamlı biçimde yansıtılabilecek bir çeşitlilikte olmasını gözettim. Yazarların sayısını kırka indirmek kolay değildi; ama bu seçkinin alanına girmesi olanaksız yazarlarımız da vardı. Yazdıkları öykülerin özellikleri yüzünden. Gene de asıl güçlük öykülerin seçiminde oldu. Çünkü bu yazarlardan seçtiğimiz öykülerin hiçbiri doğrudan çocuklar ya da gençler için yazılmamıştı. Yetişkinler için yazılmış öykülerden en uygun olanlarını seçmek kolay olmadı.

Bu paragraf aşağıdaki sorulardan hangisine verilmiş bir yanıt olabilir?

İmgelem şiirde sözcüğün, sözcüklerin kendi başlarına ve öteki sözcüklerle kurdukları bağlantı içinde kazandıkları kuvvettir. Şiirde sözcüğün önemini yansıtmaya kimse kalkışmamıştır; ama bazen sözcüğün şiirdeki birim olduğu savunulmuştur. Müzik için tını, resim için renk ne ise şiir için de sözcük odur, denilmiştir. Sözcüğün şiirde tuttuğu yerle tını ve rengin müzik ve resimde tuttukları yerin eş değer olduğunu sanmıyorum. Ses de, renk de sınırlıdır çünkü.

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerin hangisine başvurulmuştur?

Şiir, en güç sanat dalıdır. En büyük güçlüklerinden biri de kolay sanılmasıdır. Şiir yazmak için yetenekten başka elbet duyarlılık da, heyecan da, heves de, kültür de, çaba da gereklidir. Fakat bunların hiçbir tek başına yeteri değildir. _ _ _ _  

Yukarıdaki paragraf aşağıdakilerden hangisi ile tamamlanabilir?

Günün sanatçısına hem ümitsizlik hem teselli veren bir hüküm vardır: Zaman en büyük eleştirmendir. Ümitsizlik verir; çünkü bu hükümle, bugün kazanılan alkış, yarın için şüpheye düşer. Dönemlerinde tanınmış nice sanatçının bugün unutulmuş olması bu şüpheyi güçlendirir. Diğer taraftan aynı söz, yaşadıkları dönemde dikkate alınmamış veya küçük görülmüş sanatçıyı yarın için sevindirir. Bunu pekiştiren durumlar da vardır: Stendhal kendisinin 1880'e doğru anlaşılacağını söylemiş ve gerçekten de dediği gibi olmuştur.

Bu paragrafla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

(I) Cevdet Kudret, edebiyatın sadece bir türünde değil, birden çok türünde eser vermiş bir isim. (II) 1926 yılında Servet-i Fünun'da yayımlanan ilk şiiriyle, on dokuz yaşında edebiyata adım atmıştır. (III) Kudret'in 'Birinci Perde' isimli ilk şiir kitabı, kendisi henüz yirmi iki yaşındayken yayımlanmış. (IV) Yedi Meşaleciler akımının önde gelen şairlerinden biri olmuştu. (V) Kudret'in şiirlerini oyunları izlemiş ve bundan sonraki süreç, yazarın muazzam külliyatının çok çeşitil alanlarına kapı aralamıştır.

Bu parçada numaralı cümlelerin hangisinden sonra "Fakat daha sonra, dergilerde çeşitli şiirleri yayımlanmasına rağmen, ilk kitabı dışında başka bir şiir kitabı yayımlamamıştır." cümlesi getirilmelidir?

İnsanoğlu, hayatın, doğanın içinde olan bir varlıktır. Her yeni gün, kendi sırasıyla birikte şaşılası bir devinimle başlar, sürer gider. Bu sırrın tam ortasında duransa şairdir. O, başlayan yeni günün, sokakların, gökyüzünün, kalabalıkların selamını alır. Yüreğindeki ateşle büyük devinimin sırrını çözmeye çalışır. Şiir tam da buradan doğar.

Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Şiirini, şairini içtenlikle alkışlayan bir toplum, şairin yalnızca şair olmasını ister. (II) Şair alanının dışına çıktı mı sınırını aşmış olur. (III) Halkın şiire bakışı işte bu kadar çocukçadır. (IV) Toplum, şairin hep şiirle haşır neşir olduğunu düşünür ve böyle olmasını da arzular. (V) Bu yüzden de şairin politik ya da toplumsal bir girişimini yadırgar. (VI) İster ki o yalnızca duygularımızı aktarsın, düşüncelerimizi değil.

Yukarıdaki numaralı cümlelerden hangisinin çıkarılması parçanın anlamında bir daralmaya sebep olamaz?

Antakya sabahı… Kıyı… Doğudan, yeşil, yüksek dağlardan güneş yükseliyor. Ağır ağır… Doğudan güneşin cılız ışıkları denizin dalgalarını kucaklıyor, parlıyor üstlerinde. Gecenin karanlığı kayboluyor. Kalan bir iki yıldız da göçüp gidiyorlar. Ortalık renk değiştiriyor. Parlak bir renk sarıyor ortalığı yavaş yavaş. İçli bir sessizlik içinde… Dalgaların sesinden başka bir ses yok. Tatlı bir oyun içindeler; dünya uyanıyor, onlar da gülüp çağırıyorlar.

Bu parçanın anlatımıda aşağıdakilerin hangisine başvurulmamıştır?

…Yeterince birikim edinmeden, okumadan yazmaya kalkışan biri için yazdıkları biriciktir. Hatta çok yeni, bambaşka bir şey yazdığını düşünecektir. Oysa okudukça yazdıklarının yıllar önce, hem de çok daha yetkin bir biçimde yazıldığını gördükçe çökecek ve kurduğu benzersiz yapının yıkıldığını fark edecektir.

Bu paragrafın başına aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

İnsanlık muazzam bir teknolojiye ulaştı ama ne üretimi doğayla barışık bir biçimde planlayabiliyor ne çocukların geleceğini yaşanabilir bir dünyada sürdürebilmesinin koşullarını hazırlayabiliyor ne de kontrollü bir nüfus politikası geliştirebiliyor. Sadece kısa vadeli talan planları yön veriyor hayatımıza. Arada da 'doğal felaketler', 'kıtlık ve açlık' haberleri izliyoruz medyada… Oysa doğal felaketlerin ya da iklim olaylarının kıtlık ve açlığı, dolayısıyla kitlesel ölümleri tetiklediği bir dönemin başlangıcı, ürünlerin ticarileşmesiyle ve ticaretin küreselleşmesiyle olmuştur.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

Amerika'nın keşfi denilince hemen hemen herkesin aklına Kristof Kolomb gelir. Ancak Kolomb'tan çok önce birçok kâşif Amerika Kıtası'na ayak basmıştı. Kolomb, Amerika'nın son kâşifiydi. Bazı eski Çin metinlerine göre İmparator Huang Ti'nin emriyle keşif gezisine çıkan bir Çin filosu muhtemelen Bering Boğazı'ndan geçerek, MÖ 2640'ta Amerika'ya ulaşmıştı. Çin efsaneleri MÖ 459'da da bazı Çinliler'in Alaska'ya yerleştiğini anlatır. Amerika'ya gidenler yalnız Çinliler değildi. Bu yıllarda Hintliler de Amerika'ya ayak basmıştı. Milattan Önce 400'lü yıllarda bazı Hindu din adamlarının Meksika'ya ulaştığı ve Aztekler ile birlikte yaşadığı rivayet edilir.

Bu paragrafta aşağıdaki paragraf çeşitlerinden hangisinin özelilkleri ağır basmaktadır?

Çocuk kitabı resimlerken metnin dışına fazla çıkmadan, metne yeni bir tat, yeni bir soluk getirecek çizgiler oluşturmaya çalışırım. Çocuk kitabı tasarımı yapmak çocuk saflığını hissetmeyi gerekli kılar. Onların dünyayı algılayış şekillerini yakalamaya çalışırım. Metnin yazı dili, tekniği benim işimi bazen kolaylaştırır. Sonuçta özenli olmaya uğraşırım; çünkü çocuktaki sanat zevkini geliştirmek, hayal etmesini sağlamak benim görevim.

Bu paragraf aşağıdaki soruların hangisine yanıt olarak verilmiştir?

Ünlü yazar Kafka'nın yaşadığı dönemde henüz atom çağı başlamamıştı. Tekniğin ilerlemesi, bireyi kendi özünden bugünkü kadar koparmamıştı. Birey, yaşamını biçimlendirme özgürlüğünden günümüz dünyasında olduğu kadar yoksun kalmamıştı. Birey, kendinin ve toplumun bu kadar dışında değildi. Günümüz insanı artık kendine yabancılaşmış durumda. Kafka o zaman çağımızın bu hastalığını algılayabilmişti.

Bu paragrafta vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?