Yiyecek içecek hizmetlerinin sunulduğu yerlerde besinlerin hazırlanması ve servisinde görevli olan personelin mutfak hijyeni konusunda eğitimli ve bilgili olması hem hizmet verilen yerin kalitesi ve sürekliliği hem de tüketici sağlığının korunması açısından çok önemlidir. Küçük bir dikkatsizlik, yüzlerce insanın sağlığını bozarak besin zehirlenmelerine yol açabilmektedir.

Ülkemizde Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında faaliyet gösteren pek çok işletme vardır. Kamu ve özel sektörde çalışanlara yemek servisi yapan mutfakların yanı sıra çeşitli fabrikalar, iş yerleri, restoranlar, oteller, barlar, ayaküstü tüketim yapılan yerler bunlar arasında sayılabilir.

Yiyecek içecek hizmetleri, emek gerektiren ve mutlaka insana ihtiyaç duyulan sektördür. Sektördeki gelişmeler her zaman daha iyi hizmet vermeyi gerektirmiş, dolayısıyla dünyada ve ülkemizde önemli bir istihdam alanı hâline gelmiştir.

Bu alanda, rekabet koşullarına ayak uydurabilmek için sektörün istediği yeterlikleri kazanmış ve dünya standartlarında hizmet verecek kaliteli insan gücüne ihtiyaç duyulmaktadır.

Ulaşım sektöründe yolcu hareketlerinin artması ve yolcu hizmetlerinin önem kazanması, hosteslik mesleğinin istihdam alanlarının çoğalmasına yol açmıştır. Hostesler seyahat sırasındaki yolcu hizmetlerinin yanı sıra yiyecek içecek hizmetlerini de vermektedirler. Bu ortak yeterlikleri sebebiyle hosteslik mesleğinin yiyecek içecek hizmetleri alanı içinde yer alması uygun görülmüştür.

Yiyecek içecek hizmeti veren yerlerde, her aşamada hijyen ve sanitasyon kurallarının sağlanarak güvenli gıda sunumunun gerçekleştirilmesi ile kaliteli bir hizmetin yapılması halk sağlığı açısından çok önemlidir. 27.05.2004 tarihli “Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine dair 5179 Sayılı Kanun”la yiyecek içecek hizmetleri veren yerlerin denetim ve kontrolü sağlanmaktadır.

Beslenme sistemlerinde çok önemli olan HACCP (Hazard Analyzis of Critical Control Points=Kritik Kontrol Noktalarında Tehlike Analizleri) gıda güvenliğini sağlamayı hedefleyen bir yaklaşımdır. İlk kez 1988 yılında yasal boyut kazanarak Avrupa’da önemli mesafeler katetmiştir. HACCP sistemi tehlikelerin ve kritik kontrol noktalarının belirlenmesi ve bunların takip edilerek kontrol altına alınmasında diğer kontrol sistemlerine göre daha ucuz bir yoldur. Çünkü bu sistem, önleyici tedbirleri alarak yiyeceklerin satın alınmasından servisine kadar geçen süreç içinde üretimin her aşamasını kontrol altında tutarak problemlerin ortaya çıkmasını önlemektedir.

Gerek uluslararası gerekse ulusal düzeyde güvenli, sağlıklı gıdalar ve kaliteli bir hizmet için HACCP yönetim sistemi etkinliğinin kavranması ve tüketicilerin bilinçlenmesi HACCP uygulamalarını yaygınlaştıracaktır.

MESLEK ELMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER

Yiyecek İçecek Hizmetleri alanında yer alan meslekleri seçecek kişilerin mesleklerin gerektirdiği niteliklere sahip olması, çalışma hayatındaki başarılarında önemli olacaktır.

Aşçı olmak isteyenlerin; yiyecek içeceklerle ilgili konulara ilgi duyan, sağlıklı, mesleği yapmak için engeli olmayan, dikkatli, sorumluluk sahibi, gerektiğinde hızlı düşünüp hareket edebilen, organizasyon, planlama ve uygulama yeteneğine sahip, iş güvenliğine dikkat eden, mesleki eğitim almış olmaları gereklidir.

Pastacı olmak isteyenlerin; sağlıklı, dikkatli, sorumluluk sahibi, gerektiğinde hızlı düşünüp hareket edebilen, organizasyon, planlama, uygulama ve el becerisine sahip, estetik ve yaratıcı olan ve yeni ürünler geliştirebilen, iş güvenliğine dikkat eden, mesleki eğitim almış olması gereklidir.

Servis elemanı olmak isteyenlerin; uzun süre ayakta çalışabilecek kadar sağlıklı, mesleği yapmak için engeli olmayan, iş disiplinine sahip, mesleği ile ilgili etik ilkelere bağlı, güler yüzlü, saygılı, kibar, dışa dönük, insanlarla iyi iletişim kurabilen, insanların istek ve duygularını anlayabilen, ikna etme yeteneğine sahip, sabırlı, görgü ve protokol kurallarını bilen, etkili ve güzel konuşan, dikkatli, düzenli, mesleki eğitim almış olması gereklidir.

Barmen olmak isteyenlerin; iş disiplinine sahip, sağlıklı, mesleği yapmak için engeli olmayan, ellerini çabuk ve ustalıkla kullanabilen, mesleği ile ilgili etik ilkelere bağlı, güler yüzlü, saygılı, kibar, sabırlı, sır tutan, insanlarla iyi iletişim kurabilen, etkili ve güzel konuşan, insan psikolojisinden anlayan, dikkatli, düzenli, mesleki eğitim almış olması gereklidir.

Hostes olmak isteyenlerin; hosteslikle ilgili konulara ilgi duyan, fiziksel ve psikolojik yönden sağlıklı, güçlü, dayanıklı, düzgün bir fiziksel yapı ve istenen boy ve kiloya sahip olan, ikkatli, sorumluluk sahibi, güler yüzlü ve düzgün diksiyonu olan, pratik, zeki, sabırlı ve yüksek ikna kabiliyeti olan, iş güvenliğine dikkat eden, insanlarla kolay iletişim kuran, mesleki eğitim almış olması gereklidir.

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Aşçılar mutfaklarda görev yaparlar. Çalışma ortamı sıcak ve nemlidir. İş, genel olarak ayakta yapılır. İş başında mesleklerinin gerektirdiği özel kıyafetleri giyerler. Meslek elemanları işverenle, aşçıbaşı, aşçı yardımcıları, komi ve garsonlarla iletişimde bulunurlar. İş, genellikle gündüz yapılır. Ancak menünün hazırlanması, gerekli planlamanın yapılması ve ön hazırlıklar gece çalışmayı gerektirebilir. Turizm bölgeleri için mevsimlik çalışma söz konusu olabilir.

Çalışma esnasında dikkatli olmadıkları takdirde yanma, kayma, düşme, kesilmeler, elektrik çarpmaları ve doğal gaz zehirlenmeleri gibi kazalarla karşılaşabilirler.

​

Aşçılar;

 Konaklama işletmelerinin yiyecek içecek ünitelerinde,

 Pastanelerde,

 Özel ve kamu kuruluşlarının (hastane, okul, iş yeri, fabrika, ordu vb.), mutfaklarında,

 Kafeterya, bar ve restoranlarda,

 Yemek fabrikalarında,

 Ulaşım araçlarının yiyecek içecek ünitelerinde vb. yerlerde çalışabilirler.



Pastacılar pastane mutfaklarında görev yaparlar. Çalışma ortamı sıcak ve nemlidir. İş, genel olarak ayakta yapılır. İş başında mesleklerinin gerektirdiği özel kıyafetler giyerler. Meslek elemanları işverenle, pastacı yardımcıları ile pastacı çırakları ve garsonlarla iletişimde bulunurlar. Pastanelerde gündüz çalışabilirler, konaklama işletmelerinde çalışma vardiya usulüdür. Gece ise genellikle ekmek çeşitleri hazırlanır.

Çalışma esnasında dikkatli olmadıkları takdirde yanma, kayma, düşme, kesilmeler, elektrik çarpmaları ve doğal gaz zehirlenmeleri gibi kazalarla karşılaşabilir.



Pastacılar;

 Konaklama işletmelerinin yiyecek içecek ünitelerinde,

 Pastanelerde,

 Unlu mamul üreten fırınlarda,

 Kafeterya ve restoranlarda çalışırlar.



Servis elemanları yiyecek içecek servisi yapılan mekânlarda görev yaparlar. Çalışma ortamı temiz, düzenli, zaman zaman kalabalık ve gürültülüdür. İş ayakta yapılır. İş başında mesleklerinin gerektirdiği özel kıyafetleri giyerler. Meslek elemanları işverenle, restoran müdürü, restoran şefi, aşçıbaşı, pastacı, aşçı ve pastacı yardımcıları, komiler ve temizlik elemanları ile iletişimde bulunurlar. Çalışma zamanı genellikle vardiya usulü olup haftanın bir günü izinlidirler. Turizm bölgeleri için mevsimlik çalışma söz konusu olabilir.

Çalışma esnasında dikkatli olmadıkları takdirde yanma, kayma, düşme, kesilme gibi kazalarla karşılaşabilirler.



Servis elemanları;

 Konaklama işletmelerinin yiyecek içecek ünitelerinde,

 Pastanelerde,

 Kurum mutfaklarında,

 Kafeterya, bar ve restoranlarda,

 Ulaşım araçlarının yiyecek içecek ünitelerinde,

 Eğlence yerlerinde (diskotek, gece kulüpleri vb.) çalışabilirler.



Barmen/barmaidler, içecek servisinin yapıldığı açık ve kapalı mekânlarda görev yaparlar. Çalışma ortamı temiz, düzenli, zaman zaman kalabalık ve gürültülüdür. İş başında, mesleklerinin gerektirdiği özel kıyafetleri giyerler. Görevi sırasında müşterilerle oldukça yoğun iletişim hâlindedirler. Meslek elemanları barlar şefi, bar kaptanı, bar servis elemanları, bar komisi ve işverenle iletişimde bulunurlar. Çalışma saatleri gecenin geç saatlerine kadar uzayabilir. Turizm bölgelerinde sezonluk çalışma söz konusu olabilir. Barmenlik yeni insanlar tanıma olanağı sağlayan bir meslektir.



Barmenler;

 Barlarda,

 Konaklama işletmeleri ve restoranlarında,

 Eğlence yerlerinde(diskotek, gazino, gece kulüpleri vb.) çalışabilirler.



Hosteslikte, meslek elemanları bay veya bayan olabilir. Fuarlar, kongreler, uçaklar, trenler ve otobüslerde görev yaparlar. Çalışma ortamı fuar ve kongre salonlarında ve ortamlarında, ulaşım araçlarında, çoğunlukla ayakta, kapalı ortamda, dar ve hareket halindeki araçlarda ve uçaklarda basınç altındadır. İş başında, mesleklerinin gerektirdiği özel kıyafetleri giyerler. Meslek elemanları; kabin amirleri, şef vb. diğer üst ve ast personelle, yolcu/konuklarla ve işverenle iletişimde bulunurlar. Çalışma saatleri düzensizdir (gece-gündüz). Özel günlerde yoğun çalışma söz konusu olabilir.



Hostesler;

 Resmi-özel ve yabancı hava yollarında,

 Tüm otobüs şirketleri ve demir yollarında,

 Fuarlar, sergiler, oteller, mağazalar, açık hava mekânlarında, büro hizmetleri ortamında çalışabilirler.

İŞ BULMA İMKÂNLARI

Yiyecek ve içecek hizmetleri alanından mezun olanlar, her türlü konaklama ve seyahat işletmelerinde dalları ile ilgili bölümlerde çalışabilirler.

Fuar/kongre, otobüs/tren, hava yollarının ilgili bölümlerinde çalışabilirler.

Ayrıca mutfağı, pastaneleri olan işletmeler ile her türlü yiyecek ve içecek hizmetleri sektöründe görev alabilirler.

EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI

Bu mesleklerin eğitimi; Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinde, Anadolu meslek ve meslek liselerinde Yiyecek İçecek Hizmetleri alanındaki diploma programlarında verilmektedir.

Bu okullarda uygulanan yeterliliğe dayalı modüler öğretim programları geniş tabanlı, yatay ve dikey geçişlere imkân veren bir yapıya sahiptir.

Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı aşçılık, servis elemanlığı, pastacılık, barmenlik, hosteslik dallarından mezun olanlar, ÖSS’de başarılı oldukları takdirde dört yıllık fakültelerin (lisans) ilgili bölümlerine girebilecekleri gibi sınavsız geçiş hakkından yararlanarak iki yıllık meslek yüksekokullarına (ön lisans) da devam edebilirler. Meslek yüksekokullarını başarıyla bitirenler, ÖSYM tarafından yapılan dikey geçiş sınavında başarılı olduklarında, alanları ile ilgili dört yıllık fakültelerde öğrenim görebilirler.