Matbaalar; baskı öncesi, baskı ve baskı sonrası bölümlerinden oluşmaktadır. Bilgisayar ve iletişim teknolojileri bu bölümlerin hepsinde çok yoğun olarak kullanılmaktadır.

İnsanların kültürel ihtiyacı olan kitap, dergi, gazete vb. yazılı ürünlerin oluşturulması, basım-dağıtımı ve üretim sektörünün ihtiyaç duyduğu ambalajların yapılması matbaacılığın çalışma alanlarıdır.

Ülkemizde kamuya ve özel sektöre ait birçok matbaa işletmesi bulunmaktadır.

MESLEK ELMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER

Baskı öncesi operatörlüğü alanında çalışmak isteyenler; estetik görüş sahibi, güzel sanatlara karşı ilgili, hayal gücü zengin, yaratıcı, kişiler olmalıdır. Yeniliklere açık, teknolojiyi yakından izleyen, şekil ve uzay ilişkilerini görebilen, görsel ve mekânsal zekâ türünü yoğun olarak kullanabilen kişilerdir. Renk ve şekilleri en ince ayrıntıları ile algılayabilmelidir. Dikkatini belli bir noktaya yoğunlaştırabilen bu kişiler sabırlı bir şekilde çalışmalıdırlar. İnsan ilişkilerinde başarılı kimseler olmaları gerekir.

Matbaacılık sektörünün baskı alanında çalışmak isteyenler sağlıklı olmalıdır. Düşünce, el, göz ve parmaklarını eş güdümlü kullanabilmekte zorluk çekmemelidir. Görsel uzaysal zekâlarının gelişmiş olması gerekir. Renkler ve şekiller arasındaki ilişkileri algılayabilmelidir. Dikkatli, sorumlu olmalıdır. Makine ve malzeme ile çalışmaktan hoşlanmalıdır. Bir işi planlayabilme ve uygulamaya koyabilme özelliğine sahip kişiler bu alanda rahatça üretim yapabilecek şekilde çalışırlar.

Baskı sonrası operatörü olarak çalışmak isteyen kişiler; planlı ve organize çalışma özelliğine sahip olmalı titiz ve özenli olarak çalışabilmelidirler. Düşünce, el, göz ve parmaklarını eş güdümlü kullanabilmelidirler. Bir işi planlayabilme ve uygulamaya koyabilme özelliğine sahip, kimseler olmaları gerekir. Görsel uzaysal zekâlarının gelişmiş olması gerekir.

Kalite ve standart uygulama çalışmalarına katılmaya istekli olmalıdır. Esnek çalışma koşullarına uyum sağlamalı, inisiyatif kullanma becerisine sahip olmalıdır. İşi belirlenen zamanda standartlara uygun olarak yapabilmelidir. Kullanılan araç gereçlerin bir kısmı kesici, delici özellikleri olduğu için dikkatli ve tedbirli olmalıdır. Makine ve malzeme ile çalışmaktan hoşlanmalıdır.

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Baskı öncesi operatörlüğü alanında çalışmak isteyenlerin; zamanlarının büyük bir kısmını matbaanın baskı öncesi hazırlık bürolarında, bilgisayar karşısında çalışarak geçirirler. Bazı çalışmalar için fotoğraf stüdyolarında ve açık alanlarında fotoğraf çekimlerinde bulunurlar. Bilgisayarda hazırladığı işlerin, baskı ve baskı sonrası süreçlerini takip etmek için matbaanın üretim kısımlarında çalışırlar. Müşterilerle iletişim hâlinde olması gereken kimi durumlarda onları ziyaret ederler.​

Baskı operatörü üretim yaparken sürekli baskıyı takip etmek ve hatalara müdahale etmek için baskı makinesinin yanında çalışır. Üretim aşamasında kullanılan yardımcı malzemeler, mürekkep, yağ ve asit içerikli maddeler baskı bölümlerinde kokulara neden olmaktadır. Ayrıca malzeme satıcıları, müşterilerle görüşmelerde bulunur.

Baskı sonrası operatörü olarak çalışmak isteyen kişiler; her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve kamu matbaalarının baskı sonrası bölümlerinde ve bağımsız olarak işletmelerde çalışabilirler. Bu iş yerlerinde teknolojik makinelerle çalışılmaktadır. Her geçen gün bilgisayarlı ve otomatik makinelerin kullanımının artmasıyla bu alanda çalıştırılacak iş gücünün niteliği de önem kazanmaya başlamıştır. Çalışma zamanlarının çoğunu makinelerin başında geçirirler.

İş yerinin ölçeğine ve iş hacmine göre değişmekle birlikte, geç saatlere kadar çalışma, basımevi statüsündeki iş yerlerinde ise vardiyalı çalışma söz konusu olabilmektedir.

İŞ BULMA İMKÂNLARI

Baskı öncesi operatörlüğü alanında çalışmak isteyenler; orta ve büyük ölçekli matbaa ve yayın kuruluşlarında, kitap, gazete, dergi, afiş ve broşür hazırlama süreçlerinde çalışırlar. Tanıtım sektöründe basılı materyallerin üretiminde çalışırlar. Eğitimli ve kendisini geliştirmiş olanların iş bulma olanağı daha fazladır. Bu alanda çalışacak eğitimli elamana her zaman ihtiyaç vardır.

Ofset baskı sistemi ülkemizde çok yaygın kullanılmaktadır. Çeşitli tiplerde ve ebatlarda ofset baskı makinelerinin olması çalışma alanını genişletmektedir. Kamuda ve özel sektörde çalışma imkânı vardır. Ayrıca kendi iş yerlerini de açabilirler. Eğitimini tamamlayan kişi rahatlıkla iş imkânı bulmaktadır. Ülkemizde her zaman bu alanda iyi eğitimli iş gücüne ihtiyaç vardır.

Serigraflar; çeşitli basım işletmelerinin serigraf atölyelerinde, tekstil fabrikalarının baskı ünitelerinde, seramik-cam atölyelerinde, elektronik devre imal eden fabrikalarda, dokuma ve duvar kâğıdı üreten fabrikalarda çalışabilir veya kendi iş yerini açabilir.

Tampon baskı özel bir çalışma sahasıdır. Baskı işlemlerini özellikli yüzeylere yaparlar. Üç boyutlu yüzeyler, düzgün olmayan plastik malzemeler üzerine baskı yaparlar. İmalat sektörün yaygın olduğu bölgelerde çalışma imkânları geniştir. Tampon baskı operatörleri kendi iş yerlerini açabilir.

Flekso baskı operatörlerinin ambalaj sanayinde iş bulma imkânları vardır. Flekso baskı sistemi, ham maddesi naylon olan ambalajların baskısının yapılmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Birçok sektör için ürünlerini en uygun şekilde ambalajlamak yasal zorunluluk olduğu kadar pazarlama politikaları için de önemlidir. Ülkemizde üretim ve imalatın yapıldığı bölgelerde iş bulma imkânı vardır.

Tifdruk baskı makineleri operatörleri çoğunlukla ambalaj sektörü ile değerli kâğıt baskısı alanlarında çalışırlar. Gıda üretim sektöründe ambalaj üzeri baskısı yapar. Bu nedenle gıda sektörün gelişmiş olduğu bölgelerde iş bulma imkânları vardır. Ülkemizde iyi eğitimli tifdruk baskı makineleri operatörünün iş bulma şansı çok yüksektir.

Baskı sonrası operatörü olarak çalışmak isteyen kişiler, her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve kamu matbaalarının baskı sonrası iş yerlerinde çalışabilirler. Ayrıca baskı sonrası hizmetleri veren ciltevlerinde çalışabilirler. Makine teknolojisi alanındaki gelişmelere paralel olarak bu alanda kullanılan makinelerin özellikleri artmıştır. Bu ise daha eğitimli iş gücüne olan talebi artırmıştır.

Ambalaj sektöründe gelişen rekabet ise bu alanda eğitimli, verimli, üretken iş gücünü ön plana çıkarmıştır. Ülkemizde imalat ve sanayi sektörünün gelişmiş olduğu bölgelerde bu alanda eğitimli iş gücünün iş bulma imkânı yüksektir.

EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI

Meslek lisesi eğitimi sonrasında meslek yüksekokullarının matbaacılık, matbaacılık ve baskı teknikleri, fotoğrafçılık, fotoğrafçılık ve kameramanlık, matbaacılık, serigrafi bölümlerine sınavsız geçiş hakları vardır.

ÖSS’de kendi alanlarındaki puan türü ile matbaa öğretmenliği lisans programını tercih ederler.

Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan baskı sanatları, cilt, grafik, grafik tasarım, grafik öğretmenliği, grafik tasarımı programlarına yönelebilirler.

Meslek lisesi eğitimi sonrasında meslek yüksekokullarının matbaacılık, matbaacılık ve baskı teknikleri, fotoğrafçılık, fotoğrafçılık ve kameramanlık, matbaacılık, serigrafi bölümlerine sınavsız geçiş hakları vardır.

ÖSS’de kendi alanlarında EA puan türü ile matbaa öğretmenliği lisans programını tercih ederler.

Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan baskı sanatları, cilt, grafik, grafik tasarım, grafik öğretmenliği, grafik tasarımı programlarına yönelebilirler.

Mesleki eğitim merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır.

Halk eğitimi merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır.

Mesleki eğitim merkezlerinde, Matbaa alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir.